Meestal hebben veel mensen bezwaren tegen de afsluiting van een weg. Mensen die aan de weg wonen, mensen die de weg dagelijks gebruiken om naar school of werk te gaan en mensen die de weg gebruiken voor een wandeling of een fietstocht in hun vrije tijd. Al die mensen hebben belang bij het openbaar blijven van een weg. Toch worden ze door de wet niet allemaal als belanghebbende aangemerkt. Wie zijn er belanghebbende voor de Wegenwet? Wat heb je er aan om belanghebbende te zijn?
Belang van belanghebbende
Een weg kan worden afgesloten door de gemeente die de weg aan de openbaarheid onttrekt (artikel 8 Wegenwet e.v.) of door de eigenaar die de weg fysiek afsluit. Wanneer je belang hebt bij het openbaar blijven van de weg die wordt afgesloten dan wil je je tegen deze afsluiting kunnen verzetten. Om je tegen afsluiting van een weg te kunnen verzetten moet je wel belanghebbende zijn.
Je moet belanghebbende zijn om in bezwaar en beroep te kunnen tegen het gemeentelijke besluit tot onttrekking aan de openbaarheid. Als een eigenaar een weg afsluit, moet je belanghebbende zijn om de gemeente te verzoeken om handhavend op te treden.
Wat is een belanghebbende
Om te beoordelen of iemand een belanghebbende is bij besluiten op grond van de Wegenwet, moet men kijken naar artikel 1:2 Awb. Het belanghebbendenbegrip van de Wegenwet is niet ruimer of beperkter dan het belanghebbendenbegrip van de Awb, zo oordeelde de Raad van State bij uitspraak van 8 augustus 2012 (ECLI:NL:RVS:2012:BX3945).
Of iemand belanghebbende is in de zin van artikel 1:2 Awb (en dus ook voor de Wegenwet) kan worden beoordeeld aan de hand van de ‘OPERA-criteria’. Om belanghebbende te zijn moet je een voldoende Objectief, Actueel, Eigen, Persoonlijk belang te hebben dat je in voldoende mate onderscheidt van anderen en dat Rechtstreeks wordt geraakt door het bestreden besluit.
Wie is een belanghebbende
Veel gebruikers van een weg blijken geen geen persoonlijk belang hebben dat hen in voldoende mate onderscheid van anderen. Dit blijkt treffend uit twee voorbeelden uit de rechtspraak.
ECLI:NL:RVS:2013:803
Bij uitspraak van 21 augustus 2013 heeft de Raad van State geoordeeld over de onttrekking aan de openbaarheid van een voetpad over de Voordijk in Abcoude. Een bewoonster uit de buurt maakte bezwaar tegen de onttrekking aan de openbaarheid door de gemeente. Zij maakte regelmatig gebruik van het voetpad om haar ‘rondje Abcoudemeer’ te lopen. De Afdeling vindt dit recreatieve gebruik onvoldoende om de bewoonster als belanghebbende aan te merken.
De Raad van State oordeelt namelijk dat het feit dat de bewoonster het pad voor recreatieve doeleinden wil blijven gebruiken, op zichzelf niet maakt dat zij een persoonlijk belang heeft bij de openbaarheid van het pad dat zich in voldoende mate onderscheidt van dat van anderen die gebruik willen maken van het pad. Voor een persoonlijk belang is ook nodig dat zij in een zodanige directe nabijheid van het voetpad woont dat de ruimtelijke uitstraling van het besluit om het pad aan openbaar verkeer te onttrekken de woon- leefomgeving van haar beïnvloedt. De bewoonster woont te ver van het voetpad, zij kan het voetpad vanaf de begane grond van haar woning niet zien en ze kan niet onderbouwen dat ze dit vanaf de 1e verdieping wel kan. De Raad van State oordeelt dan ook dat ze bij een gebrek aan een persoonlijk belang geen belanghebbende is in de zin van artikel 1:2 Awb en dus ook geen belanghebbende is bij het besluit tot onttrekking van het voetpad aan de openbaarheid.
ECLI:NL:RVS:2015:3539
Bij uitspraak van 18 november 2015 oordeelde de Raad van State over een afgesloten een voetpad te Doorn. De eigenaar van een stoeterij op 100 meter van het voetpad doet een handhavingsverzoek na afsluiting van het voetpad. De Raad van State beoordeelt of de eigenaar van de stoeterij een belanghebbende is die een handhavingsverzoek kan doen. De Afdeling vindt van niet. De eigenaar van de stoeterij heeft geen persoonlijk belang dat hem onderscheidt van willekeurige andere personen. Zijn eigen recreatieve gebruik van het voetpad en het gebruik van het voetpad door de bezoekers van zijn stoeterij zijn daarvoor onvoldoende.
Belangenbehartigers
Natuurlijke personen (burgers) en rechtspersonen (verenigingen, stichtingen, B.V. enz.) kunnen belanghebbende zijn. Zij moeten dan voldoen aan de OPERA-criteria van artikel 1:2 Awb. Daarnaast is er ook nog een bijzondere categorie belanghebbenden, namelijk die van de belangenclubs die algemene en collectieve belangen behartigen. Om als een belanghebbende belangenclub te kwalificeren moet de club een (i) rechtspersoon zijn (bijvoorbeeld een vereniging of stichting), die (ii) opkomt voor algemene en collectieve belangen, dat moet worden onderbouwd door (iii) de doelstellingen van de club (zoals blijkt uit de statuten) en uit (iv) de feitelijke werkzaamheden van belangenclub.
Een voorbeeld is de Fietsersbond. Zij melden zich regelmatig als belanghebbende in een procedure over de openbaarheid van een weg. Ook lokaal verenigde omwonenden kunnen zich op deze manier als belanghebbende melden. Dit kan bijvoorbeeld uitkomst bieden wanneer de leden van zo’n belangenvereniging individueel niet als belanghebbende aan de procedure over de openbaarheid zouden kunnen meedoen, omdat ze te ver weg wonen en dus geen persoonlijk belang hebben.
Belanghebbende opgelet
Kun je rustig achterover leunen als je belanghebbende bent? Nee. Je hebt als belanghebbende het recht om je in een procedure over de afsluiting van een weg te mengen. Als belanghebbende heb je ook het recht om de procedure te starten. Je moet echter wel tijdig gebruik maken van je recht.
Uit de uitspraak van 22 september 2015 van de rechtbank Limburg (ECLI:NL:RBLIM:2015:7996) blijkt dat je je meteen moet mengen in de procedure ook al wordt je niet persoonlijk op de hoogte gebracht. In deze procedure onttrok de gemeente een uitrit van een bewoner aan de openbaarheid. De gemeente gaf kennis van het ontwerpbesluit door plaatsing in het huis-aan-huisblad en niet door persoonlijke kennisgeving aan de bewoner. De bewoner had hierdoor het ontwerpbesluit gemist en kwam pas in beroep tegen het definitieve besluit. De rechtbank oordeelde dat de bewoner zich eerder had moeten mengen in de procedure. Op grond van artikel 6:13 Awb kun je namelijk niet altijd in beroep tegen een besluit. Als je geen zienswijzen hebt ingediend tegen het voorafgaande ontwerpbesluit is dat op grond van artikel 6:13 Awb niet mogelijk. De gemeente hoefde de bewoner niet persoonlijk te informeren over de onttrekking aan de openbaarheid van zijn uitrit. Goed opletten dus. Ook voor belanghebbenden.
Conclusie
Kortom, belang hebben bij de het openbaar blijven van een weg, is onvoldoende om er juridisch tegen op te treden. Daarvoor moet je belanghebbende zijn op grond van artikel 1:2 Awb en daarmee ook in de zin van de Wegenwet. Om belanghebbende te zijn moet je als burger voldoen aan de OPERA-criteria. Een belangenvereniging kan ook als belanghebbende opkomen voor de belangen van de gebruikers van de weg.
