De Wegenwet is in het leven geroepen om de afwikkeling van het openbare verkeer te waarborgen. Is de Wegenwet van toepassing op alle parkeerplaatsen? Of kan een privé parkeerplaats worden afgesloten? Lees hier verder voor het antwoord.

Toepassing Wegenwet

Zoals de Afdeling bestuursrechtspraak Raad van State (hierna: de Raad van State) heeft herhaald in de recente uitspraak van 30 juni 2021 (ECLI:NL:RVS:2021:1375) is het doel van de Wegenwet het treffen van een regeling ten behoeve van het openbaar verkeer.

Artikel 1 van de Wegenwet bepaalt dat de Wegenwet uitsluitend van toepassing is op openbare wegen. De definitie van openbare weg bestaat uit twee elementen. Voor het openbaar zijn van een weg moet sprake zijn van een weg in de zin van de Wegenwet, en van een openbare weg in de zin van de Wegenwet.

Weg in de zin van de Wegenwet

De Wegenwet zelf geeft geen definitie van het begrip ‘weg’. Deze definitie is wel te vinden in de rechtspraak van de Raad van State. De Raad van State heeft op 16 december 2015 (ECLI:NL:RVS:2015:3836) herhaald wanneer sprake is van een weg in dit zin van de Wegenwet. Volgens deze hoogste bestuursrechter zijn wegen in de zin van de Wegenwet:

“verkeersbanen die een functie vervullen ten behoeve van het afwikkelen van het openbare verkeer en die derhalve naar hun aard of functie een grote, onbepaalde publieksgroep dienen”.

In dit artikel vertelt mijn collega Wiert Leistra u meer over wegen in de zin van de Wegenwet.

Openbare weg in de zin van de Wegenwet

Een weg kan volgens artikel 4 Wegenwet openbaar worden door:

• -30 jaar voor iedereen toegankelijk te zijn;
• -10 jaar voor iedereen toegankelijk te zijn + onderhoud door overheid; of
• -bestemming door eigenaar en overheid.

In dit artikel vertelt mijn collega Wiert Leistra u meer over de openbaarheid van wegen in de zin van de Wegenwet. En in dit artikel vertel ik u meer over hoe u dit kunt aantonen.

Parkeerterrein draagt wel bij aan de afwikkeling van het openbare verkeer

Het gaat dus om de vraag of het parkeren bijdraagt aan de afwikkeling van het openbare verkeer. Of een parkeerterrein bijdraagt aan de afwikkeling van het openbare verkeer, hangt af van de omstandigheden van het geval. Een parkeerterrein kan deze functie vervullen. Dit was bijvoorbeeld het geval in de uitspraak van de Raad van State van 28 augustus 2019 (ECLI:NL:RVS:2019:2917). Daarin kwam de Raad van State tot de conclusie dat het parkeerterrein een openbare weg in de zin van de Wegenwet was geworden. Aangrenzend aan het parkeerterrein is sinds 1967 een gymzaal aanwezig en sinds 1985 een tandartsenpraktijk gevestigd. Het parkeerterrein is in ieder geval sindsdien gebruikt om auto’s van bezoekers te parkeren. De Raad van State vond daarom dat het parkeerterrein dan ook bijdraagt aan de afwikkeling van het openbare verkeer en een weg is in de zin van de Wegenwet.

Vervolgens vond de Raad van State het ook aannemelijk dat de parkeerterrein minstens 30 jaar lang een voor iedereen toegankelijke parkeergelegenheid was geweest. Dit zorgde ervoor dat het parkeerterrein ook een openbare weg is in de zin van de Wegenwet.

Parkeerplaats naast de weg draagt niet bij aan de afwikkeling van het openbare verkeer

Het feit dat bezoekers van de gymzaal en tandartsenpraktijk dus hun auto op het parkeerterrein konden parkeren zorgde ervoor dat het parkeerterrein een weg was in de zin van de Wegenwet. Dat er niet altijd sprake is van een weg in de zin van de Wegenweg als het om parkeren gaat blijkt uit de uitspraak van de Raad van State van 30 juni 2021 (ECLI:NL:RVS:2021:1375).

In dat geval ging het om een enkele parkeerplaats aan de walkant naast het water. Links en rechts naast de parkeerplaats stonden bomen. Daardoor is de parkeerplaats alleen te gebruiken voor langsparkeren, en niet ook als verkeersbaan naast, of in aanvulling op de naastgelegen openbare weg.

Op basis daarvan komt de Raad van State tot de conclusie dat de parkeerplaats niet bijdraagt aan de afwikkeling van het openbaar verkeer. Die functie vervult de openbare weg die is gelegen tussen de walkant en de woning. De Raad van State voegt hieraan toe dat het feit dat incidenteel uitwijken via de parkeerplaats mogelijk is, niet maakt dat de parkeerplaats een verkeersbaan is. Hierbij vindt de Raad van State het van belang dat er zowel links als rechts blokkerende bomen naast de parkeerplaats staan.

De Raad van State vindt de parkeerplaats dus al geen weg in de zin van de Wegenwet, en komt dus ook niet meer toe aan de vraag of de parkeerplaats ook een openbare weg is in de zin van de Wegenwet.

Privé parkeerplaatsen dragen niet bij aan de afwikkeling van het openbare verkeer

Parkeren zorgt er dus niet standaard voor dat er ook sprake is van een weg in de zin van de Wegenwet omdat het niet altijd bijdraagt aan de afwikkeling van het openbare verkeer. Een andere uitspraak van de Raad van State van 16 december 2015 (ECLI:NL:RVS:2015:3836) over privé parkeerplaatsen is hierbij ook nog interessant.

In deze zaak ging het om vier privé parkeerplaatsen die zijn gelegen op de walkant. Direct naast deze parkeerplaatsen loopt een openbare weg. De parkeerplaatsen zijn afgesloten met parkeerbeugels en op de walkant bevindt zich verder een strook gras, een tuin en een steiger voor de aanleg van een boot. Op grond van deze inrichting komt de Raad van State tot de conclusie dat de walkant en de daarop aanwezige privé parkeerplaatsen niet bijdragen aan de afwikkeling van het openbare verkeer. De Raad van State overweegt hierbij dat deze functie wordt vervuld door de naastgelegen openbare weg.

Verschil tussen parkeerterrein en privé parkeerplaats

Het gaat hier dus om de vraag of het parkeren bijdraagt aan de afwikkeling van het openbare verkeer. Is dat het geval, dan is het parkeerterrein (of de privé parkeerplaats) een weg in de zin van de Wegenwet. Op dit punt lijkt de Raad van State voor een parkeerterrein aan andere maatstaf te hanteren dan voor enkele (privé) parkeerplaatsen langs de weg. Vervolgens blijft belangrijk dat deze parkeerplaatsen ook een openbare weg zijn geworden.

Ten aanzien van het parkeerterrein was het al voldoende dat bezoekers van de gymzaal en tandartsenpraktijk daar hun auto’s parkeerden. Ten aanzien van de enkele parkeerplaats naast de weg was het vervolgens niet voldoende dat de parkeerplaats geschikt was voor parkeren. In die situatie keek de Raad van State of het mogelijk was om de parkeerplaats te gebruiken als verkeersbaan. En ten aanzien van de vier privé parkeerplaatsen op de walkant kwam de Raad van State op grond van de inrichting (en dan vooral door de aanwezigheid van de parkeerbeugels) tot de conclusie dat de privé parkeerplaatsen niet bijdragen aan de afwikkeling van het openbare verkeer.

Conclusie

Kan een privé parkeerplaats worden afgesloten? Uit de besproken uitspraken volgt dat het parkeren op een openbaar toegankelijk parkeerterrein wel bijdraagt aan de afwikkeling van het openbare verkeer. Een openbaar parkeerterrein kan dan ook niet zomaar worden afgesloten. Bij (privé) parkeerplaatsen naast de weg ligt dit anders. Daarbij vindt de Raad van State het van belang of de parkeerplaatsen kunnen worden gebruikt als verkeersbaan, en niet alleen voor parkeren. In de besproken uitspraken kwam de Raad van State tot de conclusie dat de (privé) parkeerplaatsen niet konden worden gebruikt als verkeersbaan en daarom ook geen weg kunnen zijn in de zin van de Wegenwet. De Wegenwet verzet zich dan ook niet tegen afsluiting van deze (privé) parkeerplaatsen.